วิธีป้องกันการโจมตีแบบฟิชชิ่ง (Phishing)

การฟิชชิ่งยังคงเป็นหนึ่งในภัยคุกคามทางไซเบอร์ที่แพร่หลายและอันตรายที่สุดต่อบุคคลและองค์กรในปัจจุบัน เนื่องจากผู้โจมตีพัฒนากลยุทธ์ที่ซับซ้อนมากขึ้น การเข้าใจวิธีป้องกันตัวเองไม่ให้ตกเป็นเหยื่อจึงเป็นสิ่งสำคัญ บทความนี้นำเสนอแนวทางเชิงปฏิบัติที่อิงกับความก้าวหน้าด้านความปลอดภัยไซเบอร์ล่าสุด เพื่อช่วยให้คุณสามารถรับรู้ ป้องกัน และตอบสนองต่อความพยายามในการฟิชชิ่งได้อย่างมีประสิทธิภาพ

ทำความเข้าใจเกี่ยวกับการฟิชชิ่งและความเสี่ยงของมัน

การฟิชชิ่งคือ การสื่อสารหลอกลวง—ส่วนใหญ่มักเป็นอีเมล—ที่ดูเหมือนถูกต้องตามกฎหมาย แต่ถูกออกแบบมาเพื่อหลอกให้ผู้รับเปิดเผยข้อมูลสำคัญ เช่น รหัสผ่าน ข้อมูลบัตรเครดิต หรือข้อมูลส่วนตัว ผู้โจมตีมักใช้จิตวิทยาของมนุษย์โดยสร้างความรู้สึกเร่งด่วนหรือไว้วางใจ ซึ่งทำให้เหยื่อถูกชักจูงง่ายขึ้น

แนวโน้มล่าสุดแสดงให้เห็นว่าการโจมตีแบบฟิชชิ่งกำลังกลายเป็นเป้าหมายเฉพาะเจาะจง (spear phishing) หรือปรับแต่งเฉพาะบุคคล (whaling) โดยเฉพาะกลุ่มผู้บริหารระดับสูงหรือแผนกต่าง ๆ ภายในองค์กร การเพิ่มขึ้นของเครื่องมือ AI ที่ช่วยในการสร้างข้อความปลอมที่สมจริงมากขึ้น ยังคุกคามการป้องกันด้วย เพราะสามารถข้ามผ่านเกณฑ์กรองด้านความปลอดภัยแบบเดิมได้อย่างง่ายดาย

ผลกระทบจากการตกเป็นเหยื่อฟิชชิ่งอาจรุนแรง เช่น สูญเสียทางการเงิน ข้อมูลรั่วไหลจนเกิดเหตุการณ์ขโมยตัวตน ความเสียหายต่อชื่อเสียง โดยเฉพาะสำหรับธุรกิจ และอาจมีผลทางกฎหมาย ดังนั้น มาตราการเชิงรุกจึงจำเป็นอย่างยิ่งในการรักษาความปลอดภัยทรัพย์สินดิจิตอลของคุณ

เรียนรู้สัญญาณเตือนของความพยายามฟิชชิ่งทั่วไป

สามารถรับรู้ข้อความสงสัยได้คือ แนวแรกของแนวป้องกัน สัญญาณเตือนทั่วไปประกอบด้วย:

• คำร้องขอข้อมูลลับโดยไม่ได้ตั้งใจ
• ใช้ภาษาที่เร่งด่วน ต้องดำเนินการทันที ("บัญชีของคุณจะถูกระงับ")
• ที่อยู่อีเมลจากผู้ส่งผิดธรรมชาติ แต่เลียนแบบโดเมนจริง
• คำสะกดผิด ไวยากรณ์ผิด
• ลิงก์ที่ดูไม่น่าเชื่อถือ ไม่ตรงกับ URL อย่างเป็นทางการ
• ไฟล์แนบจากแหล่งไม่รู้จัก

ในเทคนิคใหม่ ๆ เช่น ฟีเจอร์ด้านความปลอดภัย Chrome ของ Google ที่ใช้เทคโนโลยี Gemini Nano ผู้ใช้งานจะได้รับแจ้งเตือนฉลาดกว่าเกี่ยวกับเว็บไซต์หรือ ลิงก์ อันตรายก่อนที่จะคลิก การตื่นตัวและระมัดระวังเมื่อพบสัญญาณเหล่านี้ ช่วยลดโอกาสเสี่ยงได้มากขึ้น

ใช้มาตรฐานตรวจสอบสิทธิ์เข้าถึงอย่างแข็งแรง (Strong Authentication Measures)

วิธีหนึ่งที่มีประสิทธิภาพในการป้องกันไม่ให้คนอื่นเข้าถึงบัญชีโดยไม่ได้รับอนุญาตหลังจากโดน phishing คือ การใช้ระบบตรวจสอบสิทธิ์หลายชั้น (Multi-Factor Authentication: MFA) แม้ attacker จะขโมยข้อมูลเข้าสู่ระบบ ก็ยังต้องผ่านขั้นตอนเพิ่มเติม เช่น โค้ด OTP ส่งผ่าน SMS หรือสร้างโดยแอพลิเคชันพิสูจน์ตัวตน ซึ่งทำให้เข้าถึงบัญชีได้ยากขึ้นมาก

Microsoft ได้ริเริ่มโครงการ Passkeys ซึ่งแทนที่จะใช้รหัสผ่านร่วมกัน กลับนำไปสู่เทคนิคเข้ารหัสด้วยกุญแจคริปโตกราฟิกบนอุปกรณ์ Passkeys จะแทนช่องโหว่หลายประการของรหัสผ่านธรรมดา และลดโอกาสถูกขโมยข้อมูลไป via phishing ได้อย่างมาก องค์กรควรกระตุ้นให้พนักงานและผู้ใช้งานเปิดใช้งาน MFA ในทุกบัญชีสำคัญ รวมถึงบริการอีเมล ธนาคาร พื้นเก็บข้อมูลบนคลาวด์ พร้อมทั้งเข้าใจวิธีทำงานเพื่อเสริมสร้างเกราะกำบังอีกชั้นหนึ่ง

ระวังเรื่องลิงก์และไฟล์แนบ

ลิงก์ในอีเมลสามารถเปลี่ยนเส้นทางไปยังเว็บไซต์ปลอมเพื่อรวบรวมข้อมูลเข้าสู่ระบบ หรือติดมัลแวร์ลงบนเครื่อง คำแนะนำคือ ให้เลื่อนเคอร์เซอร์เหนือ ลิงก์ ก่อนคลิก เพื่อดู URL จริง หากดูแล้วไม่น่าเชื่อถือ หลีกเลี่ยงไม่คลิกทันที รวมถึงไฟล์แนบ ควรรอส่องก่อนว่า เป็นไฟล์จากแหล่งไว้ใจหรือไม่ เพราะนักไซเบอร์นิยมใส่มัลแวร์ไว้ในไฟล์ใบแจ้งหนี้ เอกสารต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับงาน เพื่อหลอกให้อีกฝ่ายเปิดอ่าน

อย่าลืมปรับปรุงซอฟต์แวร์ ระบบเบราเซอร์ โปรแกรมรักษาความปลอดภัย อยู่เสมอ เพราะช่องโหว่ใหม่ ๆ มักเกิดจากซอฟต์แวร์เวอร์ชั่นเก่า สำหรับเทคนิคด้าน security ล่าสุด เช่น ระบบ AI ของ Google ก็ช่วยตรวจจับกิจกรรมต้องสงสัยก่อนที่จะส่งผลกระทบรุนแรง ด้วยเหตุนี้ การรักษาโปรแกรมให้อัปเดตอยู่เสมอนอกจากจะช่วยแก้ไขช่องโหว่แล้ว ยังรองรับมาตรฐานด้าน AI และ Machine Learning ในระบบอีกด้วย

เรียนอัปเดตข่าวสารเกี่ยวกับภัยใหม่ๆ อยู่เสมอ

ติดตามข่าวสารล่าสุดเกี่ยวกับเทคนิคโจมตีรูปแบบใหม่ ช่วยเพิ่มศักยภาพในการรับมือ เห็นรายงานว่าการโจรกรรม credential สูงกว่า ransomware แบบเดิม—เพราะกลยุทธ์ social engineering พัฒนาไปไกล ด้วย AI อย่าง ChatGPT สั่งข้อความตามเป้าหมาย เจาะจงรายละเอียดส่วนบุคคล ทำให้อาชญากรรมออนไลน์เพิ่มระดับซับซ้อนขึ้นเรื่อยๆ องค์กรควรร่วมมือจัดฝึกอบรม awareness ด้าน cybersecurity เป็นประจำ ครอบคลุมหัวข้อเช่น วิธีจำลองเว็บไซต์ปลอม (pharming), หลีกเลี่ยงแชร์ข้อมูลสำคัญบนช่องทาง unsecured อย่าง SMS (smishing), รายงานกิจกรรมผิดปกติทันที ผ่านช่องทางหลักต่าง ๆ รวมทั้งสมัครสมาชิกข่าวสาร จากหน่วยงานรัฐหรือบริษัทด้าน cybersecurity เพื่อทราบข่าวล่าสุดอยู่เสมอ

ขั้นตอนง่ายๆ ในการป้องกันตัวเองจาก Phishing:

1. ใช้รหัสผ่านแข็งแรง & เปิดใช้งาน Multi-Factor Authentication
   สรรค์สร้าง รหัสผ่านซับซ้อน ผสมผสาน ตัวเลข ตัวหนังสือ เครื่องหมาย แล้วเปิด MFA ทุกครั้งเมื่อทำได้

2. ตรวจสอบรายละเอียดผู้ส่งอย่างละเอียด
   ตรวจสอบชื่อ email กับรายชื่อเจ้าหน้าที่/บริษัทต้นฉบับ ก่อนตอบกลับ

3.. อย่ารีบร้อน คลิก ลิงก์ ไม่ได้รับรอง
เลื่อนเคอร์เซอร์ตลอดก่อน คลิก ถ้าอะไรดูผิดก็อย่าเข้าไป

4.. รักษาโปรแกรม ซอฟต์แวร์ ให้ทันสมัยมาตลอด
ติดตั้งแพ็ตซ์ เวิร์ชันล่าสุด ทั้ง OS เบราเซอร์ และโปรแกรมรักษาความปลอดภัย

5.. ระวังคำร้องเร่งด่วน
นักโกงนิยมสร้างสถานการณ์เร่งรีบ — คิดดีๆ ก่อนดำเนินกิจกรรมใดๆ ทันที

6.. เรียนรู้อย่างต่อเนื่อง & แนะนำผู้อื่น
ติดตามข่าวคราว scam ล่าสุด จากเว็บไซต์ ข่าวสายตรง ด้าน cybersecurity ชั้นนำ

บทบาทของเทคโนโลยีในการต่อต้าน Phishing

เทคนิคใหม่ เช่น ระบบ AI ปัจจุบัน เพิ่มประสิทธิภาพ detection ต่อ Scam ขั้นสูง[2] เท่านั้น ระบบเหล่านี้ วิเคราะห์รูปแบบทั่วโลกจำนวนมหาศาล — แจ้งเตือนเนื้อหา suspicious ก่อนถึงกล่อง inbox หรือ ระหว่าง browsing[3]

อีกทั้ง Passkeys เป็นวิวัฒนาการสำคัญ ลดข้อเสีย Password ไปพร้อมๆ กับ เพิ่มมาตรฐาน ความมั่นใจ ต่อ social engineering[3] เมื่อรวมเอา เทคนโลโลจี เข้าด้วยกัน จะสร้างระบบ defense หลายชั้น ที่มีศักยะะสูงสุด สามารถลด Threat ระดับสูง ได้ดีเยี่ยม

สรุป: ต้องเฝ้าระวั งอยู่เสมอต่อ Threat จาก Phishing

แม้ว่าพัฒนาด้านเทคนิคจะช่วยเพิ่มศักยะะในการต่อต้าน cyberattack อย่าง phishing [1][2][3] แต่บทบาทมนุษย์ก็ยังสำคัญ [4] รับรู้คำเตือน, ส่งเสริมนิสัยด้าน security, ติดตามข่าวสาร เทคนิคใหม่ ๆ คือพื้นฐานแห่งมาตรกาทั้งหมด [5]

โดยผสมผสาน practices ด้าน authentication, behaviors ในเว็บ, ความรู้เรื่อง threats ใหม่ ๆ คุณก็สามารถลดโอกาสตกเป็นเหยื่อล่อเหล่านี้ลงได้มากที่สุด [1][2] จำไว้ว่าสุขภาพไซเบอร์ตลอดชีวิตนั้น ต้องเดินหน้าปลอดภัยอยู่เสม่ำ เสียเวลาแต่ผลดีมหาศาล!