Ai đã tạo ra Bitcoin (BTC)?

Hiểu rõ nguồn gốc của Bitcoin là điều cần thiết để nắm bắt tầm quan trọng của nó trong lĩnh vực tiền kỹ thuật số. Bitcoin được tạo ra bởi một cá nhân hoặc nhóm người hoạt động dưới bí danh Satoshi Nakamoto. Mặc dù có nhiều suy đoán và tuyên bố khác nhau, danh tính thực sự của Nakamoto vẫn chưa được biết, điều này đã thêm phần bí ẩn và thúc đẩy cả sự tò mò lẫn tranh luận trong cộng đồng tiền mã hóa. Sự ẩn danh này đã góp phần vào tinh thần phi tập trung của Bitcoin, nhấn mạnh rằng không có tổ chức hay cá nhân nào kiểm soát nó.

Việc tạo ra Bitcoin đánh dấu một bước ngoặt cách mạng trong cách chúng ta nhìn nhận về tiền tệ và các giao dịch tài chính. Khác với các loại tiền tệ truyền thống do chính phủ hoặc ngân hàng trung ương phát hành, Bitcoin hoạt động trên mạng lưới ngang hàng mà không cần trung gian như ngân hàng hay nhà cung cấp dịch vụ thanh toán. Tính phi tập trung này nhằm mang lại cho người dùng quyền kiểm soát lớn hơn đối với tài sản của họ đồng thời giảm phụ thuộc vào các cơ quan trung ương.

Câu chuyện bắt đầu khi Nakamoto công bố bản whitepaper mang tên "Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System" vào ngày 31 tháng 10 năm 2008. Tài liệu này trình bày kế hoạch kỹ thuật cho một loại tiền kỹ thuật số mới có thể thực hiện các giao dịch an toàn, minh bạch mà không cần sự giám sát từ bên thứ ba. Whitepaper mô tả những khái niệm sáng tạo như công nghệ blockchain—một hệ thống sổ cái phân phối—và cơ chế đồng thuận proof-of-work giúp bảo vệ tính an toàn của Bitcoin.

Khi nào thì Bitcoin chính thức ra mắt?

Bitcoin chính thức xuất hiện vào ngày 3 tháng 1 năm 2009, với việc khai thác khối đầu tiên gọi là Khối Genesis (Genesis Block). Trong khối ban đầu này chứa một thông điệp đề cập đến những lo ngại kinh tế đương thời: "The Times 03/Jan/2009 Chancellor on brink of second bailout for banks." (Tờ The Times ngày 03/01/2009: Thủ tướng đang trên bờ vực cứu trợ thứ hai cho các ngân hàng.) Thông điệp này không chỉ ghi dấu thời điểm ra đời mà còn ám chỉ phê phán hệ thống ngân hàng truyền thống và chính sách tiền tệ—đồng thời phản ánh một trong những động lực cốt lõi của Bitcoin: cung cấp một phương án thay thế cho các loại tiền pháp định dễ bị ảnh hưởng bởi lạm phát và kiểm soát từ phía nhà nước.

Công nghệ Blockchain là gì?

Ở cốt lõi, Bitcoin dựa rất nhiều vào công nghệ blockchain—một sổ cái phi tập trung do hàng nghìn máy tính trên toàn thế giới gọi là nút (nodes) duy trì cùng nhau. Mỗi giao dịch đều được xác minh qua quy trình mã hóa học và sau đó thêm vào dưới dạng khối mới liên kết theo thứ tự với các khối trước đó—tạo thành chuỗi bất biến có thể truy cập công khai để đảm bảo minh bạch.

Tính mở nguồn (open-source) giúp đảm bảo rằng không ai có thể đơn phương thay đổi lịch sử giao dịch, xây dựng lòng tin giữa các thành viên tham gia dù thiếu sự giám sát từ tổ chức trung tâm nào cả. Độ bền vững chống lại việc sửa đổi dữ liệu làm cho blockchain cực kỳ an toàn nhưng cũng đòi hỏi sức mạnh tính toán đáng kể—đặc biệt trong quá trình đào coin để xác nhận giao dịch mới hiệu quả hơn.

Mining hoạt động như thế nào?

Mining là yếu tố nền tảng quyết định việc tạo ra bitcoin mới cũng như duy trì tính toàn vẹn của mạng lưới giao dịch. Các thợ mỏ sử dụng phần cứng mạnh mẽ để giải quyết những câu đố toán học phức tạp—a process gọi là proof-of-work—which xác nhận các giao dịch trước khi chúng được ghi nhận lên blockchain.

Thợ mỏ thành công sẽ nhận thưởng bằng bitcoin mới khai thác; quá trình này vừa đưa coin mới lưu hành vừa thúc đẩy người tham gia giữ gìn an ninh mạng lưới. Ban đầu khi ra mắt năm 2009, phần thưởng mỗi khối là 50 BTC; sau đó cứ khoảng mỗi bốn năm sẽ xảy ra “sự kiện giảm phần thưởng” (halving), làm giảm lượng coin phát hành theo từng giai đoạn nhằm kiểm soát lạm phát cung cấp dài hạn.

Các diễn biến gần đây về bitcoin

Sự kiện Halving

Giao thức của Bitcoin bao gồm chu kỳ halving định kỳ nhằm điều chỉnh tăng trưởng cung:

• Lần halving thứ ba diễn ra ngày 11 tháng Năm năm2020 — giảm phần thưởng từ 12,5 BTC xuống còn 6,25 BTC mỗi khối.
• Lần halving tiếp theo dự kiến khoảng giữa năm2024 — giảm tiếp xuống khoảng3,125 BTC mỗi khối.

Những lần halving thường ảnh hưởng lớn đến thị trường vì hạn chế tăng trưởng nguồn cung khi nhu cầu vẫn tăng cao.

Môi trường pháp lý

Trên phạm vi toàn cầu, thái độ về quy định đối với crypto rất đa dạng:

• El Salvador trở thành quốc gia đầu tiên chấp nhận hợp pháp bitcoin làm phương tiện thanh toán chính thức vào tháng Chín năm2021.
• Ngược lại nhiều quốc gia như Trung Quốc đã ban hành luật cấm nghiêm ngặt hoạt động mua bán và đào coin.

Tại Mỹ ví dụ như SEC đang tích cực quản lý lĩnh vực crypto—including xử lý pháp lý đối với token như XRP do Ripple Labs phát hành—toàn bộ đều ảnh hưởng đến thị trường chung.

Biến động thị trường & Chấp nhận tổ chức

Bitcoin vẫn nổi bật bởi độ biến động cao; giá trị có thể dao động mạnh chủ yếu do tin tức về quy định hoặc yếu tố vĩ mô tác động tâm lý nhà đầu tư toàn cầu—for example:

• Giá tăng nhanh nhờ sự quan tâm từ tổ chức lớn như Fidelity hay PayPal tích hợp dịch vụ.
• Giảm sâu trong giai đoạn điều chỉnh thị trường hoặc gặp khó khăn pháp lý (ví dụ tụt xuống dưới $30K cuối năm2022).

Tiến bộ công nghệ

Các cải tiến liên tục diễn ra nhanh chóng:

• Các giải pháp lớp hai như Lightning Network hướng tới mở rộng khả năng xử lý — giúp thanh toán nhanh hơn phí thấp phù hợp dùng hằng ngày.
• Nỗ lực tích hợp smart contract thông qua đề xuất RSK (Rootstock), nhằm tương thích smart contract dựa trên Ethereum nhưng tận dụng mô hình bảo mật của bitcoin.

Những rủi ro tiềm năng đối mặt cryptocurrency

Trong khi đổi mới thúc đẩy việc chấp nhận rộng rãi hơn nữa thì vẫn tồn tại nhiều rủi ro gây ảnh hưởng lâu dài:

Rủi ro pháp lý: Các khuôn khổ luật chưa rõ ràng khiến Chính phủ nhiều nơi dễ dàng ban hành luật hạn chế hoặc siết chặt sử dụng crypto—ảnh hưởng đáng kể tới niềm tin nhà đầu tư.

Vấn đề an ninh: Dù mã hóa mạnh mẽ bảo vệ hầu hết hoạt động hiện nay—including hacks nổi bật như Mt Gox—theo dõi nguy cơ còn tồn tại ở những cuộc tấn công kiểu “51% attack,” nơi kẻ xấu chiếm đa số quyền khai thác dẫn tới gian lận chi tiêu kép nếu không kiểm soát tốt được quyền lực đó.

Ảnh hưởng môi trường: Việc đào proof-of-work tiêu hao năng lượng lớn gây tranh cãi về khả năng duy trì lâu dài; một số ý kiến đề xuất chuyển sang giải pháp xanh hơn mà vẫn giữ nguyên nguyên tắc phi tập trung nhưng phải cân nhắc tác động môi trường hiện tại còn khá lớn.

Biến đổi giá trị & Triển vọng tương lai

Biến thiên giá luôn đặc trưng khiến cả nhà đầu tư bán lẻ lẫn tổ chức đều chịu tác đông—from xu hướng tăng nóng rồi lao dốc nhanh chóng—as during recent years with dips below $30K amid broader economic uncertainties in late2022.

Dù gặp phải thử thách cùng cuộc tranh luận kéo dài về quy định thì tổng thể xu hướng chung vẫn chứng kiến sự mở rộng chấp nhận ở mọi lĩnh vực cùng tiến bộ công nghệ hướng tới khả năng mở rộng quy mô và thân thiện môi trường.

Hiểu rõ những yếu tố này giúp ta nhìn thấy rõ quá trình hình thành lịch sử bitcoin cũng như dự đoán xu hướng tương lai giữa cảnh quan tài chính toàn cầu đang thay đổi từng ngày.

Bằng cách xem xét ai đã sáng lập bitcoin cùng những mốc son quan trọng kể từ lúc bắt đầu—including tiến bộ công nghệ và chuyển biến quy định—we thu thập góc nhìn tổng quát thiết yếu dành cho bất cứ ai quan tâm đến thị trường cryptocurrency hôm nay.